“Biodiversiteit in open agrarisch landschap kan opbloeien.”
Natuurinclusief boer Meeuwis Millenaar maakte van zijn bedrijf in Dussen een prachtige plaats voor vogels, insecten en planten. Als adviseur en coach begeleidt hij veehouders en steeds vaker ook akkerbouwers in Brabant bij deze manier van werken. Eigenlijk vindt hij zichzelf een ‘verkeerd’ voorbeeld.
„Wij zijn een voorbeeldbedrijf voor natuurinclusief boeren. Daarom is alles hier extremer dan bij de gemiddelde boer. We zijn daarom geen goed voorbeeld, maar je kunt alles hier wel prachtig laten zien.”
Meeuwis Millenaar uit Dussen is natuurinclusieve boer en coach voor andere boeren met plannen daarvoor
Millenaar heeft net de tellingen van de patrijzen achter de rug. Binnen het Europese Interreg-project Partridge is deze vogel de ‘thermometer’ voor een biodivers boerenland. Bij de tellingen vergelijken de deelnemers het aantal patrijzen in gebied met en zonder speciaal beheer. Tijdens tellingen werken boeren, natuurbeheerders en jagers samen. Volgens Millenaar levert dat veel op voor het wederzijdse begrip en voor de kennisuitwisseling uit alle groepen. Nu gaan de patrijzen paartjes vormen en reageren ze niet langer op de uitdaging van het geluid van een ander mannetje uit een luidsprekertje.
Dussen ligt op een eiland tussen vele rivieren, oostelijk van De Biesbosch.
„Het heet hier het Land van Altena. Wij boeren in het waterafvoerputje van West-Europa. In dit gebied vonden rivieren als de Maas en de Merwede een nieuwe weg in de afgelopen eeuwen. Onze boerderij staat op een oude rivierbedding. Het is nu 25 jaar geleden dat we met zes boeren hier begonnen met weidevogelbescherming. Ik beschouw het als een stukje zorg voor mijn geboortegrond. Er doen nu 125 boeren mee in een groot gebied. Iedereen heeft zijn eigen capaciteiten en dat heeft wel iets gebracht: het is een gebied met veel agrarische natuur.”
Gebiedscoördinator
Millenaar nam een verantwoordelijke rol in het agrarisch natuurbeheer. Hij coördineert het beheer in twee weidevogelgebieden en drie akkervogelgebieden.
„Daar probeer ik een kwalitatief goed plan voor te maken. Ik heb zelf een natuurinclusief bedrijf en een adviesbureau. Agrarisch natuurbeheer is een van de grote klussen en de andere is mijn rol als ondernemerscoach voor natuurinclusieve landbouw.”
Het werk begon op veebedrijven, zoals zijn eigen bedrijf oorspronkelijk was. Nu breidt dat uit naar akkerbouwbedrijven. Volgens Millenaar zijn die minder uniform dan veebedrijven en dat vereist nieuwe studie en ervaring, maar daar maakt hij graag werk van.
Als ondernemerscoach wil hij vooral het beste bovenhalen in de ondernemers met plannen voor natuurbeheer op hun bedrijven.
„Boeren kunnen mij bellen om af te spreken voor keukentafelgesprekken. Ik ga in gesprek over de beoogde doorontwikkeling en vraag naar de motivatie en welke kwaliteiten de ondernemer inzet. Het resultaat is een eenvoudig doorontwikkelplan. Er zijn meerdere coaches en beleidsmedewerkers bij de omschakeling naar natuurinclusief boeren in Brabant betrokken en twaalf inspiratiebedrijven verspreid over de provincie.”
Overhoekjes
Volgens Millenaar hebben boeren meestal wel overhoekjes op hun bedrijf om de natuur ruimte te geven. Bij de rondwandeling over zijn bedrijf laat hij zien wat daar allemaal mee kan. In zijn geval hebben de overhoekjes de overhand gekregen. Op een perceel teelt hij gerst die wat ruimer gezaaid is om biodiversiteit de ruimte te geven. Daarin heeft hij wintervoedselveldjes gezaaid met laagblijvende en hoge soorten en er is een keverbank aangelegd. Zo’n keverbank ligt net wat hoger dan de akker en biedt door een speciaal klimaat op die plek plaats voor kevers en insecten. Die kunnen aan weerszijden van de keverbank als natuurlijke vijanden plagen bestrijden in het gewas.
„Ze kunnen dat tot zo’n 50 meter in het perceel.”
De combinatie van een wat hogere keverbank met een lege strook van drie meter vormt de basis voor natuurlijke plaagvijanden
De wintervoedselveldjes zijn belangrijk voor verschillende vogelsoorten. In de dunner gezaaide gerst is mee ruimte voor de veldleeuwerik en andere akkervogels. Millenaar is trots op de ruigpootbuizerd die vorig jaar het hele seizoen op het bedrijf verbleef. In de schuur heeft hij kerkuilen.
Achter de huiskavel richtte hij een gebied in als plas-dras land. Van een kleinere poel maakt hij een uitgebreid stuk plas-dras. Er staat een vogelkijkhut in de vorm van een pipowagen. Met een verrekijker kan je van daaruit de wulpen, kieviten en eendensoorten bekijken.
„Vorig jaar broedden hier kluten en tureluurs, wat voor dit gebied heel bijzonder is.”
Met een plas-dras gebied biedt Millenaar een voedselrijke pleisterplaats voor vogels
Onderweg terug naar de boerderij kan je de diversiteit in het landschap goed zien. Tussen de gewassen is ruimte gemaakt voor bloemenstroken, er zijn natuurlijke overgangen gemaakt tussen de sloten en het land en Millenaar heeft kruidenrijk grasland gezaaid. Hij helpt boeren die dit bedrijfsmodel willen ontwikkelen met advies en legt de juiste contacten om alles te ontwikkelen.
Betalen voor biodiversiteit
Toekomstbestendig boeren mag van de ondernemer deels betaald worden uit de prijs van landbouwproducten en zeker ook uit een bijdrage voor het landschapsonderhoud. Millenaar vindt dat laatste een goede optie.
„Ik zie dat niet als subsidie. Maak er ook geen verplichting van, zeg ik altijd. Het is een vrijheid waar boeren zelf voor kunnen kiezen. Wij zijn wel serieuze ondernemers. Dit is gewoon een bedrijfsmodel. Ik laat hier zien hoe ik het bedoel.”
