Snijmais verdrong de voederbiet. Toch biedt deze speciale rooivrucht biologische en gangbare melkveehouders meerwaarde: hij stimuleert de melkproductie en verhoogt het eiwitgehalte van de melk. Pim Clotscher van Zaadhandel Neutkens geeft uitleg over zíjn teelt van de voederbiet.
Pim Clotscher
Wat is het verschil tussen een suikerbiet en een voederbiet?
Ze zijn verwant en hebben beide een hoge energie-inhoud (VEM), maar een suikerbiet bevat meer snelle suikers. Een voederbiet bevat tragere suikers, waardoor je niet te maken krijgt met pensverzuring.
Is de voederbiet niet een verouderd soort voer?
Vroeger was iedereen overtuigd van het nut van de voederbiet. Het paste goed op de gemengde bedrijven van toen. Snijmais verdrong de teelt. Het is de meest zekere energieteelt voor veehouders geworden. In de biologische teelt zit ook zeker risico aan de maisteelt. Daarnaast blijven de voordelen van de voederbiet bestaan: hij is melkdrijvend en de gehaltes in de melk zijn heel goed bij dit type voer. De melk krijgt een hoger gehalte vet en eiwit ervan.
Hoe gebruik je de voederbiet?
Je haalt met voederbieten een hoeveelheid massa van het land. Het is echt een bulkproduct. Het liefst voer je het vers. Door het in te kuilen met de maïs, raak je wat van de voordelen kwijt. Voer je het vers, dan heeft dat consequenties voor het opslaan. Bij geiten moet je bovendien de voederbieten wassen. Je kunt de voederbieten in etappes oogsten. Dat doe ik zelf om zo iedere maand verse voorraad te hebben. Je moet dat zelf kunnen of zo afspreken met je loonwerker. Ik rooi voor verschillende boeren, waardoor er per keer een hectare gedaan kan worden.
Waarmee moet je in de teelt rekening houden?
Gemiddeld staat de voederbiet wat onregelmatiger in het veld, zeker bij biologische telers. De veredeling richt zich wel op meer uniforme bieten en goede rooibaarheid. Bij Zaadhandel Neutkens hebben we selecties die passen binnen de biologische teeltwijze. We zijn zelfs de enige die biologisch zaad leveren. Het gaat dus om daadwerkelijk gecertificeerd zaad en boeren hoeven daarom geen ontheffing aan te vragen. We kiezen voor rassen die zo robuust mogelijk zijn. Denk hierbij aan rhizoctonia tolerantie op zand en rhizomanie resistentie op klei. Bijzonder is dat het zaad van ons bio ras Geronimo geprimed is. Zo is de opkomst sneller en egaler, want in de bioteelt is tweewas extra lastig in verband met de onkruidbeheersing. Bij mechanisch wieden kan je anders plantuitval of te veel onkruid krijgen.
Zijn er meer dingen die de teler kan doen aan een betere stand?
We zijn daarvoor naar andere methoden gaan kijken. Om tweewas te voorkomen gingen we de bieten planten uit trays. Dan kan je sneller onkruid bestrijden door de vlotte start. Ik vergeleek als teler zaaien en planten en wat dat voor de kosten betekent. Heb je bijvoorbeeld minder handwerk of werk aan mechanisch wieden? Duidelijk is dat het verschillend is. In de plantbieten hoefden we niet met de hand erdoor. Bij zaaibieten hadden we best veel meer handwerk. Polen die dat werk doen kosten ook 24 euro per uur. Met een snelle optelsom kom je erop dat de meerkosten van plantgoed en planten voor een akkerbouwer niet opwegen tegen de besparing op arbeid. Bij veel veehouders die zelf bieten telen veronkruiden de bieten of wordt er extreem veel handarbeid in gestoken; 100 uur en meer. In dit geval wegen de meerkosten van plantbieten wel op tegen de kosten van handwieden. Een belangrijke winst in het zelf telen van bieten zit hem in het besparen op transportkosten, welke al snel op kunnen lopen tot 10 euro per ton.
Is dat dan voor iedereen een oplossing?
Nee, want ik als akkerbouwer ben daar mechanisch op ingesteld en ik kan beregenen. Veehouders kunnen dat vaak niet. Zij zouden wel de voederbietenteelt samen met een akkerbouwer kunnen rondzetten. Let wel op schade door bijvoorbeeld ritnaalden, emelten en springstaarten, als je de teelt na grasklaver doet. Met plantbieten heb je dat minder dan met zaaien. Dan val je niet snel ten prooi aan vreterij.
Wie kan vooral de teelt van voederbieten overwegen?
De voederbiet past in ieder biologisch bouwplan en in elk biologisch rantsoen. Het is een mooie tegenhanger van grasklaver, maar de teelt vraagt dus wel de nodige aandacht. Vaak telen veehouders met akkerbouwervaring het gewas. Je kunt het ook samen doen als koppelbedrijven. Teel niet te lang gras ervoor in verband met plaaginsecten. Het saldo van voederbieten is op zichzelf niet heel hoog en het is wel een concurrent van je andere rooigewassen. Het is goed voor de melkproductie en de melkkwaliteit.
